10 jaar na Marrakech: de lessen van omgekomen Pabo-docent Sem de Rooij

Jonathan de Rooij is die avond uit eten. Het is een verjaardagsetentje: hij is jarig, net als zijn tweelingzus. Aan tafel vertellen zijn ouders dat er in Marrakech een bomaanslag heeft plaatsgevonden. Onmiddellijk sms’t hij zijn broer Sem, nogal een avonturier, die de charmes heeft van hun vader. Sem is als reisleider naar de stad aan de voet van het Atlasgebergte afgereisd. “Ik had nog niks van hem gehoord die dag en ik was natuurlijk jarig”, zegt hij.

Daarna staat hij niet meer bij de aanslag stil: hij heeft een date met een meisje dat hij heel leuk vindt. Ze drinken samen wat, en misschien nog wat, en ze beleven een heerlijke avond. Als hij de volgende ochtend wakker wordt, ziet hij talloze gemiste oproepen van zijn moeder. Dan rinkelt zijn telefoon. Het is de vrouw van zijn andere broer, Jesse. Sem is overleden, we staan over vijf minuten bij je op de stoep, zei ze. Ik was net wakker, maar vanaf dat moment zat ik in een nachtmerrie. Vanaf daar was het één grote roes.”

Tijdens het telefoontje kijkt hij vanuit zijn huis in de binnenstad in Alkmaar uit op een torentje. De spits hoort bij het voormalige kinderziekenhuis waar Sem geboren is. “Toen ik hoorde over zijn dood keek ik uit op de plek waar hij geboren was.” Het is één van de details die hij nooit meer zal vergeten, iets wat gelijk van betekenis was.

Alles eruit halen
Hij heeft nagedacht over dit interview, vertelt hij. “Wat ga ik over mijn broer zeggen, dacht ik. Ik houd eigenlijk helemaal niet van achterom kijken, ik kijk liever vooruit. Toch gaat er geen dag voorbij dat ik niet aan hem denk. Hij heeft zó vaak tegen mij gezegd; als ik er niet meer ben, dan moet je denken; ik heb goed geleefd, ik heb er alles uitgehaald wat er in zat.”

Dat schreef hij ook in zijn afscheidsboekje van de middelbare. “Als ik het goed onthouden heb, schreef Sem daarin: ik wil doodgaan op een mooie plek. Het was alsof hij voorvoelde dat hij niet oud zou worden en er alles uit wilde halen.”

Bravoure
Voor Gert Talens, docent natuur en techniek, was Sem de Rooij meer dan een naaste collega. Dat kon hij nog niet bevroeden als de twee elkaar voor het eerst ontmoeten, tijdens de sollicitatie van Sem. “Doe deze maar niet”, zei ik tegen mijn manager. “Veel te veel bla bla.” Gelukkig gaat zijn manager daar niet in mee. “Ze zei tegen me: dit is precies de energie die wij nodig hebben, de frisheid.”

De keus voor de charmante westerling blijkt een schot in de roos. Sem de Rooij brengt bravoure op de opleiding, dynamiek, een enorme energie en betrokkenheid. En die babbels werken uitstekend, bijvoorbeeld bij studenten die vragen of ze tien minuutjes eerder weg mogen, omdat ze anders hun trein missen. “Hij antwoordde altijd hetzelfde, ik gebruik hem zelf nog wel eens: heb je het nieuws niet gehoord? Er rijdt vandaag toch echt nog een trein.”

Hij is iemand die een plan heeft met de wereld, iemand die een plan heeft met de student, ziet Talens al snel. “Studenten liepen met hem weg. Hij was oprecht, eerlijk en enthousiast. En een echte schoolmeester bovendien. Daarom was hij ook reisleider: hij deed dat volgens mij alleen maar om mensen in aanraking te brengen met de natuur en andere culturen.”

Talens, zelf ook behept met een jeugdige energie, ontdekt nog iets anders, wat hij ontzettend prettig vindt. “Laten we zeggen dat je auto’s en caravans hebt binnen een team. Ik was gewend als auto de caravan te trekken. Maar als ik met Sem was dan hoefde dat niet. Dan kon ik de caravan zijn: hij trok de kar.”

Samen doorgemaakt
Als de onheilstijding op het Saxion doordringt, is Jan-Auwke Diepenhorst directeur van de Pabo. “Ik mocht Sem erg graag: elke overleden collega is vervelend, maar dit trof me heel erg”, zegt hij, secuur formulerend.

Daarna veel sneller: “Je bent eigenlijk de weg helemaal kwijt, gelukkig waren er protocollen waar we op terug konden grijpen. En we hebben vrij snel een coach fulltime mee laten lopen met het team.”

Aan de directeur de opgave met de soms opdringerige media om te gaan, die op zoek is naar details, terwijl juist die details voor de familie zo pijnlijk kunnen zijn. Aan de directeur ook de taak om het personeel en de studenten in te lichten. “Je voelt de verantwoordelijkheid naar collega’s en studenten. Die waren platgeslagen door het nieuws. Je beseft het niet.”

Op de vraag of het overlijden van De Rooij zijn opleiding blijvend heeft veranderd, blijft hij kort stil. “Ik denk het wel. Het heeft voor saamhorigheid gezorgd, zeker onder het personeel. Dat je dit samen hebt doorgemaakt.”

Fijne plek
Diepenhorst is ook betrokken bij het organiseren van de herdenkingsbijeenkomst voor Sem de Rooij. Die wordt massaal bijgewoond. Gert Talens: “Van zijn ouders en vrouw weet ik dat die heel veel indruk op hen heeft gemaakt. Zij hebben die dag gevoeld hoe Sem gewaardeerd werd. Wat een fijne plek hij had op Saxion.”

Jaarlijks wordt de dood van Sem de Rooij niet alleen herdacht: op initiatief van de ouders van Sem wordt een prijs ingesteld, een initiatief dat Saxion dankbaar omarmt en later overneemt. De prestigieuze prijs is vernoemd naar Sem en wordt jaarlijks uitgereikt aan de meest inspirerende studenten van de lerarenopleiding basisonderwijs.

Het gaat om een mooi geldbedrag, maar net zo goed om twee van de favoriete boeken van Sem de Rooij: Een Kleine Geschiedenis Van Bijna Alles, door Bill Bryson, én een boek over evolutie. “Met name voor de eerste lichting studenten die de prijs won was dat niet alleen enorm eervol, maar ook zeer inspirerend”, zegt Gert Talens.

Bij zijn lessen gebruikt hij nog steeds spullen van Sem, zoals een fossieltje: een trilobiet van 250 miljoen jaar oud. “Dat is nogal wat om te laten zien.”

Altijd, altijd als hij het tevoorschijn haalt, noemt hij de naam van zijn omgekomen collega en vriend. “Ik heb me van meet af aan voorgenomen zijn naam te blijven noemen. Je bent als leraar aan de lerarenopleiding een dubbel rolmodel, je laat zien hoe zij ook meester en juf kunnen zijn. Dat je ook de moeilijke dingen laat zien. Je bent mens, het leven kan ook verdrietig en ellendig zijn.”

Geen vooroordelen
Een jaar na de dood van zijn broer is Jonathan de Rooij zelf in Marrakech, op uitnodiging van de koning. Eigenlijk wil hij helemaal niet. Uiteindelijk gaat hij toch, omdat zijn ouders en broers en zussen wel willen gaan. Dat maakt hem bang. “Ik was zo bang, dat zij daar ook bij een aanslag zouden doodgaan, dat ik ben meegegaan.” Nu is hij daar blij mee: hij ziet dat Marrakech een mooie plek is. “Een hele mooie, bruisende stad, een soort rovershol, dat ook. En ik zag hoe de mensen zich daar schuldig voelden. We werden in de watten gelegd.”

Later wordt hij uitgenodigd om aanwezig te zijn bij de doodstraf die over de dader is uitgesproken. Dat hoeft hij niet te zien, zegt hij. “Ik heb nooit geleefd in wraak en genoegdoening. Moslimhaat heb ik ook nooit gevoeld. Daar haal ik mijn broer niet mee terug.”

De omgang van Saxion met de dood van zijn broer noemt hij bewonderenswaardig. “De aandacht die aan hem is gegeven, mijn ouders zijn er altijd heel erg bij betrokken. En die prijs als je Sem de Rooij intypt ook Google, dan zie je ook al die winnaar. Zien hoe blij die jonge mensen daar mee waren, daar konden mijn ouders maanden op teren.”

Onthouden
Op een warme dag was zijn broer niet binnen te houden, zegt Jonathan. “Je kan wel eens een dag geen zin hebben in wat dan ook, maar daar was hij niet van. Als je iedere dag iets gedaan hebt, heb je grotere kans dat je iets hebt onthouden. Dat is iets van hem wat ik altijd bij me draag. Als ik een dag niks doe zit Sem in mijn hoofd: doe wat, dan kun je je deze dag herinneren.”

Bij iedere reis die zijn broer naar Afrika maakte, nam zijn broer een armband voor hem mee. “Die heb ik altijd om.” Eén keer op Schiphol moet hij ze kort afdoen. “Vreselijk. Want die armbanden, dat is hij. Zo is hij altijd bij me.”

Zijn verjaardag vierde hij in de afgelopen tien jaar nog maar één keer. Die valt vaak in de voorjaarsvakantie, dus meestal zorgt hij dat hij in het buitenland zit. “Drie jaar geleden heb ik mijn verjaardag voor het laatst gevierd. Toen heb ik een feest gehouden en heb ik al die armbanden op de tafel gelegd. Aan iedereen die vertrok heb ik gezegd: als je hem draagt, denk dan aan mijn broer. Nu zijn er dus andere mensen in Alkmaar die zo’n armband dragen en zijn moraal meehebben. Ik vertel altijd hoe hij was.”