RL PO

Renske Leijten en Pieter Omtzigt op Saxion: “Onderwijs moet mensen toerusten met gevoel voor verantwoordelijkheid”

De relatie tussen overheid en burger moet beter, vinden Kamerleden Renske Leijten en Pieter Omtzigt. De twee drijvende krachten achter het onthullen van de toeslagenaffaire kwamen vandaag naar Saxion om uit te leggen hoe, in een debat van Studium Generale. Hun kritiek focuste zich op de werking van het systeem, toch is er ook voor het onderwijs een rol weggelegd. Omtzigt: “Dat gaat niet alleen over kennisoverdracht, maar ook over hoe je als burger functioneert in de maatschappij.”

Onderwijs dient volgens de prominente CDA’er uit Twente niet alleen om kennis over te dragen aan jonge mensen, maar net zo goed om ze toe te rusten om verantwoordelijkheid te dragen in de maatschappij. Vooral als er iets mis is. “Ik mis het burgerschaponderwijs.”

Dat burgerschapsonderwijs moet om houding draaien. “Het gaat er niet om dat je keurig van negen tot vijf je werk doet als je later bijvoorbeeld ambtenaar bent, maar ook of je een volwassen burger bent die verantwoordelijkheid durft te dragen als er iets mis is.”

Volgens Leijten (SP) is het onderwijs te veel een proces en product geworden, zoals de overheid volgens haar sowieso de neiging heeft voorzieningen tot die twee zaken te reduceren. Op die manier is geen ruimte meer voor de 'menselijke maat', iets wat overduidelijk werd in de toeslagenaffaire. Omtzigt en Leijten gelden als de twee politieke pitbulls die dat schandaal blootlegden, samen met enkele vasthoudende onderzoeksjournalisten. 

De echte omslag in die onthulling kwam pas nadat mensen zich echt durfden uit te spreken, benadrukte Leijten. “Dus durf je uit te spreken en ga niet mee in zondebokpolitiek.”

Falende rechtsstaat

De twee Kamerleden kwamen naar Saxion om te praten over de staat van de verzorgingsstaat aan de hand van enkele grimmige kwesties. Daar ontspon zich een geanimeerd debat met als tafeldame Willeke Slingerland (lector weerbare democratie) en gespreksleider (‘quizmaster’) Richard Engelfriet.

Beide politici mochten in een vijf minuten durend betoog ingaan op waar het fout gaat in de relatie tussen burger en overheid. Daarbij was het niet de burger die te duchten had in het betoog van Omtzigt. Net als in zijjn pas verschenen boek ‘Een Nieuw Sociaal Contract’ legde hij haarfijn uit hoe de check-en-balances van de rechtsstaat faalden in het toeslagenschandaal.

Een simpele oplossing daarvoor is er niet, zegt Omtzigt, maar tegenover de macht van de overheid moet in ieder geval meer tegenmacht staan. Diezelfde overheid moet zich bovendien veel minder baseren op modellen. Omtzigt: “De regering is bovendien voor het eerst slachtoffer geworden van zijn eigen slechte informatievoorziening. We hebben dan ook een premier die beweert dat hij geen gespreksverslagen bijhoudt.”

Hij benadrukte dat het toeslagenschandaal niet op zich staat. “Dit is niet één fout. Er zijn meer van dit soort dossiers.”

focuspunt

Zo ziet een Studium Generale-programma er midden in de coronacrisis uit. Online kwam het publiek gelukkig wel volop opdagen. 

Volgens Renske Leijten zijn voor de overheid alle voorzieningen een proces en product geworden. “Dat hangt samen met de indicatiegekte in de zorg. Iemand die een been mist, moet telkens opnieuw een invalidenkaart aanvragen, terwijl dat been niet opeens weer aangroeit.” Daar ligt een verkeerd mensbeeld onder, zegt ze. “Dat je altijd moet aantonen waarom je een beroep doet op de zorg. We moeten loskomen van termen als gebruik en misbruik, meer vertrouwen op professionals en een andere relatie aangaan.”

Stemadvies

Tot slot ging het nog kort over de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen. Omtzigt had voor de studenten, die volop vragen stelden, nog wel wat stemadvies. “Informeer jezelf. Geloof niet in dat verkiezingsspotje van tien seconden waarin de belofte wordt gedaan dat alle problemen worden opgelost. Politiek is taai, de problemen die we hebben zijn complex. Geloof mensen niet op hun woord, maar kijk naar wat ze waarmaakten.”

focuspunt

Renske Leijten (SP) geldt net als Pieter Omtzigt als een van de politieke waakhonden die zich vastbeten in de toeslagenaffaire. Op Saxion ging ze in op de indicatiegekte in de zorg. || Foto's: Ronald Hissink

Bas3

Bas Klaassen