Sociale media

Week van de Mediawijsheid: 'We leven niet alleen met media, maar in de media'

De Saxion-opleiding Creative Business doet mee aan de campagne Week van de Mediawijsheid. En dat is broodnodig, zegt Geerle van der Wijk, docent Mediastudies. “In de jaren dertig van de vorige eeuw toonde de Amerikaanse psycholoog Skinner aan dat duiven heel snel aan te leren viel om op een ruitje te tikken als ze dan voedsel kregen. Dat geldt nu voor het tikken op het glas van de smartphone, maar in dit geval zijn wij de duif.”

Van der Wijk neemt namens Saxion het voortouw in de campagne, die morgen begint. Met onder meer een gebalanceerd kijkmenu (‘echt niet alleen zware kost’) en samen met collega’s Kirsten Hofman en Heinze Havinga ontwikkelde hij een zelftest waarmee studenten hun mediabalans kunnen opmaken. Alles draait om bewustwording, legt hij uit.

Waarom is deze week nodig?

“We leven in een volkomen gemedialiseerde samenleving. Elke dag leven we niet met media, maar in de media. Als je kijkt naar de rol van de smartphone, dan kun je je echt afvragen wat die doet met ons gedrag. En wat doet het met ons als maatschappij? Maken technologiebedrijven ons bewust verslaafd? Het is zaak mensen zo goed en zo slim mogelijk te wijzen op hoe ze hun mediagebruik kunnen reguleren. Het draait om bewustwording. Het CBS becijferde in 2018 dat 30 procent van de studenten verslaafd is aan sociale media, waarop het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) de overheid opriep te onderzoeken of sociale media niet net zo verslavend zijn als drugs.”

Hoe verslaafd zijn de studenten van Saxion, kunt u daar iets over zeggen?

“Ik vind het heel lastig om daar uitspraken over te doen. Ja, er zijn studenten die zijn echt verslaafd, maar dat is een kleine groep. En ook over de effecten is wetenschappelijke discussie: zeer geleerde mensen hebben boeken geschreven waarin ze betogen dat ons mediagebruik leidt tot digitale dementie: we maken ons verstand kapot door digitale media. Anderen zeggen juist dat we er steeds slimmer van worden. Ik ben zelf niet zo’n zwartkijker; het draait in deze campagne vooral om bewustwording, mate en beleid.”

Wat doet ons smartphonegebruik met ons als maatschappij? Maken technologiebedrijven ons bewust verslaafd?

Foto Geerle van Wijk
Geerle van der Wijk, docent Mediastudies

Jullie hebben een zelftest ontwikkeld, waarbij studenten hun eigen mediabalans op kunnen maken. Ze scoren daarbij van 0 tot 10, waarbij 0 tot 5 ‘in balans’ is, 6 tot 8 een ‘wisselende balans’, en van 8 tot 10 toch wel ‘uit balans’ is. Hoe scoort u zelf?

“Ik zou natuurlijk amechtig kunnen beweren dat ik daar heel laag scoor, maar de eerlijkheid is dat ik zelf ongetwijfeld wisselend scoor tussen ‘in balans’ en een ‘wisselende balans’. Ik heb op een gegeven moment bij mezelf ook gemerkt dat mijn mobiel vastgeplakt zat op mijn hand. Ook bij mij wisselt het mediagebruik. Uiteindelijk gaat het erom dat je jezelf de vraag blijft stellen wat doe ik met media en wat doet media met mij?”

Jullie hebben ook een kijkmenu samengesteld, met films en documentaires die met social media te maken hebben. Is dat alleen maar broccoli of zit er ook af en toe een kroketje bij?

“De films en documentaires komen uit de Horen, Zien & Swipen-lijst, een lijst met dertig items waarvan we vinden dat elke mediastudent ze gezien moet hebben. In dit geval is het een gevarieerd weekmenu, bijvoorbeeld met de film Er ist Wieder Da, waar zeker wat te lachen valt, en een thriller als The Hater. Het zijn zeker niet alleen maar zware documentaires.”

Bas3

Bas Klaassen