Deventer studentenstad, deel 2: 'De les van op jezelf wonen'

In Deventer woont 24,7 procent van de studenten op zichzelf. Dat percentage staat in schril contrast met bijvoorbeeld Enschede, waar 45 procent op zichzelf woont. In de vorige aflevering gaven de geïnterviewden aan Enschede wél als studentenstad te ervaren, Deventer niet.

Deze keer kijken we verder. Waarom zou Deventer eigenlijk een studentenstad wíllen zijn? En wat zijn de voordelen voor de student zelf?

Wachtkamer

Wie als student op zichzelf woont of heeft gewoond weet: het is een hele levensfase. Jan Willem de Graaf, lector Brain & Technology aan Saxion, erkent het belang van die fase. Het moratorium, noemt hij het. “Dat is een term uit de ontwikkelingspsychologie en staat voor ‘wachtkamer’. Je bent nog te jong om deel te nemen aan de samenleving, maar te oud om je te laten definiëren door je ouders.”

Wie op zichzelf gaat wonen, stapt in die wachtkamer. Het is een heel vrije fase, vertelt De Graaf. “Alles is nog onzeker. Wonen, werken liefde. Je leert je leven leiden en wat mag en kan. Je gaat je stem vinden.” Dat kan volgens De Graaf alleen als je in contact komt met anderen in die levensfase. “Je moet daarvoor met elkaar kunnen optrekken, discussiëren en spelen. Je leert omgaan met relatieve vreemden met wie je vrienden kunt worden, of aan wie je een hekel gaat hebben.”

Inwijdingsritueel

In Nederland is het studentenleven een typisch moratorium, vertelt De Graaf. Maar het is een algemeen verschijnsel, ook op plekken in een samenleving waar geen opleiding is. Zo is het in sommige stammen gangbaar om op 14- of 15-jarige leeftijd een inwijdingsritueel te doen.

Al die inwijdingsrituelen hebben iets gemeen. “Vaak zijn ze in combinatie met alcohol, seks, en dat soort zaken. En ze kunnen uit de hand lopen.” We moeten de fase volgens de lector niet onderschatten. “Dat moratorium is niet echt makkelijk. Er komt ook veel depressie in voor en Weltschmerz. Hoe moet het met de wereld? Je ontdekt ineens dat het leven eindig is.”

Kennisoverdracht

Dat het studentenleven verandert, baart De Graaf zorgen. Hij ziet dat de focus van hogescholen steeds meer gaat liggen op kennisoverdracht. “Een school die denkt dat het alleen om onderwijs gaat, heeft volgens mij zijn taak niet verstaan. Niemand zegt over dertig jaar: ik heb zoveel geleerd op die school. Waar mensen écht van leren zijn juist heel andere dingen. Maar die wel samenhangen met die studententijd en met die school.”

Het online lesgeven tijdens corona vindt de lector een goed voorbeeld van wat er misgaat als een school zich alleen op onderwijs richt. “Daarmee raakt je leven structuurloos. Natuurlijk willen we niet dat alles volgeschreven is en we vinden het fijn om te spijbelen. Maar dat spijbelen is ook weer een tegenstelling van iets wat je móet doen. Dat hoort er wel bij.”
 

Aanleg voor studentenleven

Ligt daar dan ook een taak voor de stad zelf? Het studentenleven moet immers gefaciliteerd worden. De stad Deventer lijkt daar als arbeidersstad misschien weinig aanleg voor te hebben. Toch worden er stappen ondernomen om de stad aantrekkelijker te maken voor studenten. Dat gebeurt al jaren, liet de gemeente eerder al weten. Waarom al die moeite? En wat kunnen we precies doen?

De aantrekkelijkheid van een stad in de etalage zetten, dat is bij uitstek een taak voor ‘citymarketeers’. Claire Evers is zo’n citymarketeer en richt zich onder andere op talentmarketing in Deventer. Hoe zorg je ervoor dat jongeren zich hier willen ontwikkelen en thuis voelen? Zo thuis, dat ze hier misschien wel langer willen blijven?

Reuring, kennis en innovatie

Want studenten voegen iets toe aan de stad, zegt Evers. “We geloven erin dat de reuring die jonge mensen meebrengen naar een stad van toegevoegde waarde is. Dat laat een stad bruisen.” Studenten brengen niet alleen beweging, maar ook kennis en innovatie. Als voorbeeld noemt Evers de Gasfabriek, waar ondernemers en studenten elkaar ontmoeten. Daar profiteert een stad weer van. “De jeugdigheid en frisheid die ze meebrengen, zet het maar bij elkaar.”

Evers erkent dat Deventer geen typische studentenstad is, maar benadrukt dat het ook lastig is om daar een uitspraak over te doen, omdat er geen eenduidige definitie voor is. Zo kun je zeggen dat Groningen en Enschede studentensteden zijn, maar niet precies waaróm. Maar dat het in Deventer beter kan, is wel evident.

Niet één knop

Als citymarketeer werkt Evers met een hoop partijen samen om Deventer als aantrekkelijke stad voor jonge mensen op de kaart te zetten. Dat kent vele facetten, het is niet één knop waar je aan kunt draaien. “Samen onderzoeken we wat jongeren nodig hebben om bijvoorbeeld op kamers te gaan en niet elke dag de trein pakken van bijvoorbeeld Raalte naar Deventer. Want voor een studentenstad is het belangrijk dat studenten er ook wonen.”

Het gaat niet alleen om wonen, vertelt ze. “Je kunt 1200 studentenwoningen neerzetten, maar je moet er ook voor zorgen dat studenten zich in een stad lekker voelen. Dat kan bij wijze van spreken al door een bak zand op de Brink te storten en een beach-volleybaltoernooi te organiseren. De aantrekking die dat genereert trekt andere mensen aan die daar ook weer gaan zitten, wat drinken en misschien wel mee gaan doen. Dat levert blijdschap op en een gemeenschapsgevoel.”

Aanbod kan beter

Ook belangrijk: past het studentenleven bij de identiteit van de stad? “Deventer is een authentieke stad. Het karakter en culturele aanbod zijn erg aantrekkelijk voor 40-plussers”, aldus Evers. Het aanbod voor de jongere doelgroep is in verhouding nog klein. “Maar verplaats je eens in een culturele instelling. Dan is het ook logisch om je eerder op de ouderen te richten dan op studenten. Zij zijn hier een kleinere doelgroep en hebben bovendien minder te besteden.”

Toch – of misschien wel juist daarom - is Evers, samen met gemeente, bedrijfsleven en opleidingsinstituten eerder dit jaar begonnen met een verbeteringsslag. “We hebben niet de ambitie om van Deventer een Groningen te maken. Dat gaat nooit zo zijn. Elke stad heeft zijn eigen identiteit. Maar Deventer heeft wel degelijk een karakter dat aantrekkelijk is voor de jonge generatie. Dus werken we er samen aan om dat in de etalage te zetten.”

Verenigingsleven

‘Maar er is ook weinig te doen in Deventer’, zeggen veel studenten. Evers verklaart dat aan het gebrek aan verenigingsleven. “Ik studeerde zelf in Groningen en was in het begin verbaasd over het veelvoud aan verenigingen. Er zijn talloze studenten-, studie-, sport- en culturele verenigingen. Die geven het studentenleven in een stad vorm. Er is elke avond wel iets te doen. Maandag komen commissies samen, dinsdag eet je met je huis, woensdag is clubavond en donderdag cultuur- of sportavond. Dan eet je samen, trek je daarna een biertje open en dan is het logisch dat je tegen elkaar zegt: kom we gaan nog even de stad in.”

Dus wil je een bruisend studentenleven, dan is een actief verenigingsleven onontbeerlijk. En hoewel het de studenten zijn die uiteindelijk de dynamiek bepalen, ligt het initiatief daarvoor niet alléén bij studenten. Ook Evers ziet daarin een taak voor onder andere onderwijsinstellingen, ondernemers en de gemeente. “Het is nodig dat studenten ook financieel ondersteund worden. Ze zijn natuurlijk niet kapitaalkrachtig genoeg om zelf bijvoorbeeld een sociëteit te starten.” De eerste stappen daarvoor zijn overigens al gezet.

Doorstroom

Kortom: jonge mensen moeten hier zich thuis voelen, zodat de stroom aan jonge mensen blijft doorlopen. Het is belangrijk voor henzelf, maar ook voor de toekomst van een stad. Van elke stad. Waar je enerzijds jongeren hebt die niet uit de stad komen, maar wel komen studeren en misschien wel blijven, zijn er ook jongeren die honkvast zijn en nooit dat ‘moratorium’ van De Graaf instappen. Ook voor een stad is het belangrijk om een goede mix te hebben.

Een Groningen of een Enschede wordt Deventer misschien niet, maar het kan en moet beter, is de algehele consensus. Hoe zorg je voor een aantrekkelijk klimaat voor jongeren? Dat is de insteek van het volgende verhaal in deze serie: hoe maakbaar is een studentenstad?