Eenzaamheid, schaamte en toch groeien: wat corona voor mijn studietijd betekende

Normaal zou ik vandaag op school zijn, maar nu zit ik al de hele dag bij een vriendin thuis op de bank. Door corona is vrijwel alles gesloten. De scholen zitten al even dicht en naast een beetje bankhangen valt er weinig te doen. Zojuist eindigde de persconferentie, waar we al de hele dag naar uitkeken. Minister Slob maakte daarin bekend dat de eindexamens niet doorgaan. Dat betekent: als je er qua cijfers goed genoeg voorstaat ben je geslaagd.

Na de persconferentie gaat de blik dus onmiddellijk op de cijfers. Mijn cijferlijst is nét goed genoeg om me gelijk het havodiploma op te leveren. Wat dat betreft heb ik echt geluk, sommigen moeten nog herkansen, maar ik, ik ben al binnen.

Daar zit ik dan, het is pas eind maart, maar toch heb ik opeens mijn havodiploma al op zak. Later wordt mijn diploma ook wel het ‘corona-diploma’ genoemd, een term die ik ben gaan haten. Er wordt gedaan alsof ik mijn diploma bij een pakje boter kreeg, terwijl ik er – op de eindexamens na – zeker moeite in heb gestoken.

Maar eerlijk: destijds kon ik mijn geluk niet op. Toen was ik de minister dankbaar voor zijn besluit. Nu denk ik er anders over, maar destijds zag ik erg op tegen de eindexamens.

In dit stuk kijk ik terug. En ik kan alvast zeggen: corona heeft voor mij een heleboel dingen veranderd, zowel in positieve als negatieve zin. Wat heeft deze tijd mij zelf eigenlijk gebracht? Wat heeft het mij gekost? En hoe zit het met mijn leeftijdsgenoten?

Geen feestje
Voor mij dus geen standaard eindexamen-ervaring: vol spanning wachten in de hal voor het begin van een examen en na afloop al je antwoorden bespreken met klasgenoten en online opzoeken of je het goed had, om vervolgens weken te moeten wachten op het verlossende belletje van je mentor.

Ergens vind ik dat niet erg, die stress kan ik missen. Maar geen eindexamens betekent ook: geen grootse diploma-uitreiking of eindgala - en dat is pijnlijk. Van de een op de andere dag zie ik mijn klasgenoten niet meer, fatsoenlijk afscheid nemen kwam er nooit van.

Het hbo
Tijd om te rouwen om het ontbreken van een leuk einde is er niet. Corona of niet, het is tijd voor de volgende stap: het hbo. Ik start met de Lerarenopleiding Engels aan hogeschool Windesheim. Ik heb er zin in, want ik wil al jaren Engels docent worden.

Mijn enthousiasme verdwijnt snel. De lessen zijn vrijwel allemaal online, dus mijn klasgenoten ken ik niet echt. Niet bepaald motiverend. Gelukkig is de stage wel fysiek, maar er is een probleem: door corona is het aantal scholen waar ik stage kan lopen beperkt.

Ik zou graag les willen geven aan havo-vwo-klassen, maar kom nu terecht op een school voor speciaal onderwijs op mavo/kader-niveau. Daar wordt het vak Engels niet eens gegeven. Pittig. Ik besluit het een kans te geven, maar merk vrij snel dat het niet echt wat voor mij is.

Uiteindelijk rond ik de stage zo goed mogelijk af en hoop op een beter passende plek voor volgend jaar. Mijn motivatie is laag. Ik haal niet al mijn punten, maar krijg door persoonlijke omstandigheden een uitgesteld BSA, zodat ik toch door kan gaan naar het tweede jaar.

En dat doe ik. Maar het verstandig is om door te gaan naar het tweede jaar met veel te weinig punten? Misschien niet. Ik loop flink achter en heb voor de tweede keer pech: weer krijg ik – mede door corona- een stageplek toegewezen op een school voor speciaal onderwijs op mavo/kader-niveau.

Stoppen voelt in eerste instantie als een flinke opluchting. Helaas slaat dat snel over in spijt: ik heb twee jaar weggegooid, zo voelt het. Ik had beter mijn best moeten doen, want nu loop ik twee jaar achter op mijn oud-klasgenoten. Ik zou over twee jaar klaar zijn, maar nu begin ik weer van voren af aan. Ik heb gefaald. Dat gevoel kan ik niet loslaten.

Tegelijkertijd moet ik verder. Ik besluit om na een tussenjaar te beginnen aan de opleiding Creative Business, aan Hogeschool Saxion. Het moet een frisse start, zijn maar het volgen van een compleet nieuwe en andere opleiding gaat niet zonder slag of stoot. Het gevoel dat ik gefaald heb is nog altijd sterk aanwezig. Dit heeft effect op hoe ik presteer, met name in het eerste jaar. En het is wennen om weer naar school te gaan; eigenlijk heb ik sinds 2020 niet in een ‘normale les’ gezeten. Het ritme van school is wennen.

Even lijkt het alsof het eerste jaar van Creative Business een herhaling wordt van het eerste jaar aan de Lerarenopleiding Engels: Ik haal weer niet al mijn punten en krijg weer een uitgesteld BSA. Dikke paniek. In jaar twee is het spannend. Het is niet makkelijk maar ik weet mijn achterstand weg te werken. Ik heb mijn propedeuse gehaald – iets wat me bij mijn vorige opleiding nooit is gelukt – en ik kan eindelijk een beetje ademhalen. Hierdoor zit ik nu alweer in mijn derde jaar van de opleiding.

Mentale gezondheid
Ondertussen is algemeen bekend dat de mentale gezondheid van jongeren, en dus ook studenten, tijdens de coronaperiode verslechterde. Studentendecaan Lotte Beernink zag tijdens de coronaperiode een sterke toename in het aantal studenten met mentale klachten. “We zagen dat studenten steeds vaker met ernstige dingen zaten, zoals depressie en suïcidaliteit.”

Studenten misten binding met elkaar, zegt ze. Ze leerden hun klasgenoten niet echt meer kennen, ze zagen weinig anderen en waren opeens veel op zichzelf. Beernink ziet dat er nu nóg studenten zijn die rondlopen met “restklachten” van de coronaperiode.

Ik herken mijzelf in de eenzaamheid waar Lotte over vertelt. Tijdens mijn eerste jaar van de lerarenopleiding Engels voel ik mij vaak alleen. Door de lockdowns zit ik eigenlijk altijd in mijn eentje op mijn kamer. Mijn lessen zijn online, hierdoor ken ik mijn klasgenoten niet echt en vriendinnen van de middelbare school zijn druk met hun eigen studies. Naast de collega’s van mijn bijbaan spreek ik vrijwel niemand. Samen met het achterlopen qua studiepunten en een stageplek waar ik mij niet op mijn plek voel, voelt het alsof ik een alsmaar dieper wordende put zit. Het gaat lange tijd slecht, ik zit totaal niet goed in mijn vel.

In het tweede jaar van die studie werd dat alleen maar erger. Naast de eenzaamheid ervaar ik nu ook een diep gevoel van schaamte. Ik schaam me dat het mij niet lukt om mijn studiepunten te behalen, dat ik in vergelijking met klasgenoten zó ver achterloop. Want waarom lukt het hen wel en mij niet? De schaamte bereikt een hoogtepunt: ik stop met de opleiding. Het gaat zo slecht dat er geen andere mogelijkheid meer is. Het voelt als falen.

Het lijkt een soort bevestiging dat ik het gewoon niet kan, ik ben niet gemaakt voor het hbo. Dit gevoel laat ik moeilijk los. Ik neem het helaas ook met mij mee wanneer ik begin aan Creative Business. Vanwege de moeilijke eerste twee jaren duurt het ook lang voordat dit gevoel minder wordt. Om eerlijk te zijn, ik kan nu nog niet zeggen het gevoel volledig weg is.

Openheid
Volgens Beernink heeft corona niet alleen negatieve gevolgen gehad. Zo zegt ze dat de coronaperiode een ware leerschool was voor Saxion. “Qua technologie hebben we veel geleerd, zo kan er veel meer online, via Teams. Naast lessen online aanbieden kunnen wij als medewerkers ook overleggen online doen, wat tijdswinst oplevert.”

Als student heb ik een dubbel gevoel bij die woorden. Ja, ik vind het fijn dat ik een docent nu gewoon een berichtje kan sturen via Teams, of dat ik voor een groepsproject online kan afspreken met mijn groepsgenoten in plaats van dat ik daarvoor naar school moet komen. Maar terug naar de tijd van online lessen – en het gevoel dat daarbij hoorde – wil ik absoluut niet.

Misschien nog wel de positiefste ontwikkeling rondom corona is volgens Beernink de openheid rondom (mentale) problemen. “Binnen het hele team hebben we gemerkt dat studenten sneller psychologische of financiële problemen melden. Sinds corona is er meer openheid. Dat merken we nu nog steeds.”

En nu?
Vandaag – drie jaar verder – zit ik dus hier. Op Saxion Enschede, waar ik na die mislukte studie aan Windesheim vijf jaar geleden begon. Nog steeds geen diploma op zak, maar wel een schat aan ervaring rijker. Soms heb ik nog steeds het gevoel dat ik achterloop of dat ik twee jaar heb “weggegooid.”

Ik kijk ook zeker niet vrolijk terug op mijn tijd bij de lerarenopleiding Engels, of mijn eerste jaren van Creative Business. Het besef dat oud-klasgenoten waarmee ik in het eerste jaar begon vorig jaar al zijn afgestudeerd, vind ik soms nog steeds pijnlijk, al kan ik mij daar steeds beter overheen zetten. Hoewel ik ook hier soms moeilijkere periodes heb gehad, voel ik mij bij Creative Business in ieder geval veel beter op mijn plek.

Wat als?
Toch vraag ik mij wel eens af of ik hier nu zou zitten als corona niet had bestaan. Had ik de lerarenopleiding dan afgemaakt? Stond ik dan nu voor de klas? Was ik dan gelukkig geworden? Een echt antwoord heb ik niet, het blijft speculeren over wat niet zo was.

Ik denk dat het fifty-fifty is. Wie weet had ik een beter passende stageplek gehad en hadden de fysieke lessen en het contact met mijn klasgenoten mij gemotiveerd gehouden. Maar net zo goed was ik alsnog tot de conclusie gekomen dat docent worden niet aan mij besteed is. Misschien stond ik nu wel doodongelukkig voor de klas met een knoop in mijn maag, of juist niet en had ik mijn ware roeping gevonden. Ik zal het nooit weten.

Wat ik zeker weet is dat corona voor mij een heleboel heeft veranderd, ook ten goede.

Dat ik nu hier zit, om dit verhaal te schrijven, heb ik namelijk ook aan corona te danken. En ik voel me op mijn plek bij de opleiding Creative Business. Corona gaf mij een (niet zo lief) zetje in de goede richting. En hoewel ik allesbehalve positief terugkijk op die tijd, bracht het me wel tot waar ik nu ben, op het kantoor van SaxNow. Zonder corona had ik dit verhaal nooit kunnen schrijven.