Dikke kans dat u nog nooit van Alcuinus van York hebt gehoord. Hij was in zijn tijd - we spreken over late achtste eeuw - de meest gelauwerde docent in West-Europa. Nu kun je zeggen dat dit een betrekkelijk betekenisloze titel is, omdat die achtste eeuw op intellectueel gebied een behoorlijk duistere periode was.
Buiten Islamitisch Spanje en het Byzantijnse rijk (nu Istanboel en omgeving), waren de meeste Europeanen in deze tijd vooral bezig met niet omkomen van de honger, niet doodgeslagen worden door de buurman, en het periodiek begraven van hun te vroeg gestorven kinderen. Dat zijn geen omstandigheden die bevorderlijk zijn voor succesvol eigenaarschap van een leerproces, om in moderne termen te spreken.
Maar Alcuinus was dus een positieve uitzondering. Hij gaf les, en deed dat zeer succesvol. Zo succesvol, dat hij uitgenodigd werd naar het hof van Karel de Grote. Hij doceerde diezelfde Karel en diens adviseurs, en was daarmee een van de grondleggers van de Karolingische renaissance, een opleving van het denken in West-Europa en een herontdekking van de -beperkte- overgebleven bronnen uit de Romeinse tijd.
Populair
Alcuinus werd in zijn tijd vooral geroemd door de wijze waaróp hij lesgaf: het gebruik van humor en intrigerende vraagstukken - eigenlijk raadsels - maakten hem populair onder zijn leerlingen. Onder andere het raadsel over de boer die een rivier over moet steken met een wolf, een geit en een kool zou van hem zijn; google het maar als je het niet kent. Door zijn lessen op deze manier interessant te maken wist Alcuinus zijn studenten te boeien en daarmee aan zich te binden.
Ik moet vaak aan Alcuinus denken bij onderwijskundige discussies. Want hoewel studenten het misschien niet altijd zo ondervinden, wordt er ontzettend veel energie gestoken in de vraag wat de beste manier is om les te geven. De discussies zijn hierbij vaak behoorlijk theoretisch en bijna ideologisch van aard. We hebben behavioristen, constructivisten of cognitivisten (wederom, google maar), die elkaar graag te lijf gaan over de beste manier om onderwijs vorm te geven. Dichter bij huis hebben wij een instelling die nu het interdisciplinair onderwijs als heilige graal heeft verheven, en ondertussen wordt onder verschillende opleidingen programmatisch toetsen gezien als nieuwe, hippe, ideale onderwijsmethode.
Leren boeien maken
Waarom ik Alcuinus erbij haal is omdat ik me afvraag of we in onze zoektocht naar de ideale structuur en opzet van het onderwijs niet veel te weinig aandacht besteden aan het daadwerkelijk boeiend maken van datzelfde leren. Dat is misschien ook veel moeilijker. Zo is het klassieke hoorcollege nu uit de mode. Maar is dat primair omdat het een inefficiënte manier is van kennis overbrengen is - wat onderzoek inderdaad uitwijst - of omdat teveel collega’s anderhalf uur lang powerpoints oplezen, wat natuurlijk niet erg leuk is om naar te luisteren? Het modernere concept van de ‘docent als coach’ krijgt ook kritiek - niet in het minst van mij - maar is dat niet vooral omdat docenten niet altijd weten hoe ze groepen studenten op een opbouwende manier kunnen motiveren en inspireren?
De conclusie is, vrees ik, dat de gekozen structuur uiteindelijk ondergeschikt is aan de kwaliteit van de docent om de stof interessant te maken. En dat is een confronterende conclusie voor docenten. Want hoe maak je onderwijs boeiend? Dat is een keuze die erg afhangt van individuele persoonlijkheden. Zelf heb ik een onbedwingbare neiging om te proberen grappig te zijn; als mens, wat mij soms vermoeiend maakt voor mijn vrienden, als columnist - met wisselend succes geloof ik - en als docent, wat hopelijk behulpzaam is bij het overdragen van kennis.
Want als onderwijs af en toe vermakelijk is, naast leerzaam, is de kans dat studenten hun aandacht erbij houden en stof opnemen aanmerkelijk groter. Maar dat gaat niet altijd vlekkeloos. “Ik moest in het begin wel erg aan Frank wennen”, kreeg ik onlangs als opmerking terug van een eerstejaars student in een evaluatie.
Nou ja, Alcuinus kreeg ook vast soms zulke feedback, denk ik dan maar.
Gerelateerde artikelen
Ze durfden zichzelf niet op te geven, maar toch hebben Floor en Ymke nu hun eigen expositie in de Glasbak
Creative Business-studenten Ymke de Vries en Floor van Limbeek exposeren een maand lang hun fotoseries op de zesde verdieping van Epy Drost. Ze hebben weinig ervaring met fotografie, maar mogen wel meteen exposeren. Voor Ymke is het extra spannend, ze staat namelijk zelf op een deel van de foto’s. “Het is gek om jezelf zo groot op een muur te zien.”
Column: Niksdoen
Het is volgens mij weer de tijd van de gesprekscycli en managementconclaven op de hei. Ik weet niet hoe deze tegenwoordig Saxionbreed wordt vormgegeven, maar ik kan me uit het verleden nog wel herinneren dat er altijd een document ingevuld moest worden met daarin het kopje ‘Mijn toekomst bij Saxion’.
Studente wil ver gaan voor tweede buitenlandse minor: “Ik wil dit al jaren”
Een afstuderend studente Interior Design wil dolgraag naar de Verenigde Staten. Daar wil ze een tweede buitenlandse minor doen. Volgens haar opleiding kan dat in haar geval niet. Daar is de studente het niet mee eens, dus stapte ze naar het college van beroep voor de examens (Cobex).