Commentaar: Onafhankelijk?
Het bestuur van de TU Eindhoven haalde de hoofdredacteur van het onafhankelijke nieuwsmedium cursor uit zijn functie. Niet omdat hij niet functioneert, maar omdat er een langlopend conflict lijkt te zijn over de onafhankelijkheid. Hoofdredacteur Rik Visschedijk betoogt dat het essentieel is dat de instelling die onafhankelijke journalistiek faciliteert daar ook volwassen mee omgaat.
De redactie van Cursor, het onafhankelijke nieuwsmedium van de TU Eindhoven, zette de website op zwart. Aanleiding: het college van bestuur haalde hoofdredacteur Han Konings uit zijn functie, na een langlopend conflict. De druppel was een te publiceren artikel over belangenverstrengeling bij een bestuurder in Eindhoven. De redactie van Cursor toont loyaliteit aan Konings, door de nieuwsvoorziening te stoppen.
De redactie stelt prangende eisen aan het bestuur de TU Eindhoven: een nieuwe, onafhankelijke redactieraad, een stem bij het aanstellen van de nieuwe hoofdredacteur en een herziening van het redactiestatuut.
Denkkracht
Alle Nederlandse universiteiten faciliteren een onafhankelijk nieuwsmedium, en zo ongeveer de helft van de hogescholen. Het is preken voor eigen parochie: maar dat is ontzettend goed en belangrijk. Los van het werk van de redacties (eigen parochie), bieden de onafhankelijke nieuwsmedia een plek voor het (kritische) woord vanuit de gemeenschap zélf. In interviews, maar vooral ook in de columns en ingezonden opinies. Al die denkkracht, daar wordt een instelling beter van.
En het bestuur van een instelling, of andere hooggeplaatsten? Die moeten gewoon tegen een stootje kunnen. Kritiek moet verwelkomd worden, zo lang die gefundeerd is en geen fatsoensnormen overschreden worden. Het is goed om te zien dat er veel aandacht is voor de kwestie in Eindhoven, tot aan Kamervragen toe. Ook de redactie van SaxNow staat pal achter de collega’s in Eindhoven: persoonlijk én principieel.
Journalistieke onafhankelijkheid is geen gegeven, zeker niet in het speelveld waar wij dat bedrijven. Dat verhaal leggen we vaak en graag uit. Ja, wij staan op de loonlijst van de instelling. En ja, wij zijn onafhankelijk. Wij zijn vrij om te publiceren over de onderwerpen die we belangrijk vinden, gebonden aan de journalistieke mores. Dat is geborgd in een redactiestatuut en overzien door een redactieraad. Die bestaat uit medewerkers, studenten én externen.
Dat statuut is deze zomer herzien, precies wat de redactie van Cursor nu ook eist. Bij SaxNow regelden we dat onze uitgever (dienst marketing en communicatie en uiteindelijk college van bestuur) verder van ons af staat. Zo heeft de uitgever geen zeggenschap meer over de jaarlijks te vernieuwen redactieformule.
Balanceren
Het is en blijft balanceren. In praktisch alle statuten van Nederlandse nieuwsmedia staat beschreven dat er onafhankelijkheid is, maar ook dat de belangen van de instelling ‘gediend’ worden. Het laatste is multi-interpretabel. Een kritisch artikel – met hoor en wederhoor - over belangenverstrengeling, om bij de casus in Eindhoven te blijven, is te interpreteren als schadelijk voor de instelling, maar evenzogoed als een belangrijk artikel waar de instelling op termijn beter van wordt.
‘Gedoe’ over de onafhankelijke status van nieuwsmedia in het hoger onderwijs, het is niets nieuws. Ook Saxion is er bekend mee: in 2018 werd de oude Sax opgeheven, en ook dat leverde landelijke verhalen en kritiek op. Saxion had het daarbij kunnen laten, maar het bestuur koos toch voor een doorstart: met een nieuwe naam en nieuwe journalisten.
Essentieel is dat de instelling die onafhankelijke journalistiek faciliteert daar ook volwassen mee omgaat. We willen allemaal een omgeving waar we leren van elkaar, maar waar we ook kritisch kunnen zijn. En natuurlijk richt die kritiek zich met regelmaat op bestuurders, decanen, directeuren, hoogleraren, lectoren en andere gezagsdragers: zij nemen immers (beleids)beslissingen die velen aangaan (bijvoorbeeld bezuinigingen) of worden aangesproken op professioneel gedrag (zoals belangenverstrengeling).
Andersom geldt dat ook. De (hoofd)redactie moet aanspreekbaar zijn op publicaties, toegankelijk zijn, aan hoor- en wederhoor doen, en nagaan welke belangen tipgevers hebben. Openstaan voor kritiek staat ook hier gelijk aan professioneel gedrag. Maar de redactie mag nooit vogelvrij zijn: bestuurders, die in essentie passanten zijn op de instelling, dienen met hun vingers af te blijven van redacteuren en de redactieraad van het lokale onafhankelijke nieuwsmedium.
Gerelateerde artikelen
Monnikenwerk onthult sluipverbruik: 80 procent dockingstations en 70 procent beeldschermen bleef in zomervakantie op stand-by
Brandende lampjes van dockingstations en beeldschermen zorgen op Saxion jaarlijks voor een sluipverbruik dat gelijkstaat aan dat van vijftien huishoudens. En alleen al in de zomervakantie werd er voor twee huishoudens op jaarbasis aan stroom gebruikt, omdat 70 procent van de beeldschermen en 80 procent van de lampjes van dockingstations nog brandde, blijkt uit veldonderzoek van het Sustainable Saxion Team (SST). “Ik denk dat veel mensen dit echt niet doorhebben.”
Onbezongen Held Frank Poorthuis: “Ik ben misschien wel de meest sociale IT-er”
Sommige mensen slaan dicht als je ze interviewt. ICT-ondersteuner Frank Poorthuis (25 jaar in dienst) blijkt het tegenovergestelde. Eigenlijk hoeft zo’n interview niet zo nodig, zegt hij eerst nog. Eenmaal op de praatstoel blijkt hij een nauwelijks te stoppen natuurkracht. Daarbij neemt hij geen blad voor de mond. “Dan scheelt het misschien dat ik wat ouder ben.” Toch trekt ook hij ergens de grens. “Dat ik postzegels verzamel moet je niet opschrijven, dat komt zo oubollig over.”
Ondanks goede voornemens komt het licht volop van TL-balken, maar dat moet begin volgend schooljaar voorbij zijn
TL eruit en LED erin, het was vijf jaar geleden al de bedoeling. Toch zie je op veel plekken op Saxion nog volop de ouderwetse TL-balken hangen. Een mislukte aanbesteding gooide roet in het eten, vertelt FSO-manager Lian Wienk. Maar: “Uiterlijk 31 augustus 2026 hebben we overal op Saxion LED-verlichting.”