Column: Nachtwerker

Zelf ben ik een nachtwerker. Mijn hersenen weigeren vóór 13:00 ’s middags iets nuttigs te doen. Mijn bioritme start pas op als de rest van het land mentaal wel weer klaar is met de werkdag. Het erge is dat ik tussen 20:00 en 03:00 ’s avonds pas écht in de flow kom. Ik verzin dan pas de goede dingen en krijg dan pas de meest geniale ingevingen. Punt. Daar kan geen mindfulness-truc, planner of productiviteits-app tegenop.

Als ik vroeg moet opstaan, verandert mijn brein in nat zand: zwaar, traag en nergens toe in staat. ‘s Ochtends raak ik afgeleid en vermoeid door de meest idiote dingen. Al helemaal als ik in deze koude wintermaanden om 7:45 ‘s ochtends in het donker op de fiets naar Enschede moet, half slapend, volledig overprikkeld door de gillende fatbikes met neonverlichting die me agressief inhalen met 35 kilometer per uur. Tegen de tijd dat ik het lokaal binnen strompel, is mijn hoofd vol en mijn focus verdwenen. En dan moet de dag nog beginnen.

En vroeg naar bed gaan? Vergeet het maar. Als het echt moet, bijvoorbeeld tijdens projectweken, lig ik alsnog uren wakker omdat mijn brein pas om middernacht besluit om met het nadenken te beginnen. Het resultaat is een reeks korte nachten waarvan ik vermoed dat ze mijn immuunsysteem langzaam maar zeker in elkaar timmeren.

En ja, de normale werkdag begint meestal ook rond negen uur. Dat is juist het probleem. Onze werkdag is ooit vastgesteld door een paar mensen die toevallig wél vrolijk opstaan bij het eerste ochtendgloren. Zij wonnen. De rest van ons sleept zich sindsdien door een systeem dat nooit voor ons bedoeld was. Hoe moet ik later overleven in een wereld die structureel tegen mijn natuur in draait?

Sabotage

Daar zit ik dan dit kwartiel, in een spagaat. Misschien als gevolg van mijn perfectionisme en de onhaalbaar hoge eisen die ik mezelf opleg: ik wil het beste werk leveren, maar mijn rooster saboteert me keihard. Wat moet ik kiezen? Braaf op tijd opstaan, driekwartier proberen uit bed te komen, vaak het ontbijt overslaan omdat ik weer te laat ben, en vervolgens de rest van de dag functioneren als een uitgewrongen vaatdoek om thuis comateus op mijn bureaustoel te wachten tot ik weer naar bed mag? Of sla ik de lessen over en werk ik eindelijk eens iets nuttigs af op mijn eigen ritme?

Afgelopen week heb ik het getest. Ik bleef een paar dagen thuis en werkte op mijn natuurlijke ritme (bij deze: sorry beste docenten voor mijn afwezigheid). En wat blijkt: ik heb in vier dagen meer werk afgekregen dan in de drie weken daarvoor. Niet omdat ik per se lui ben, maar omdat mijn hersenen gewoon weigeren om vóór het middaguur iets te betekenen voor de maatschappij.

Het zet me aan het denken. Welke roostermaker moet ik omkopen om ervoor te zorgen dat de vroegste lessen iets later zouden beginnen? Stel dat we niet om 8:30, maar om 9:15 zouden beginnen. Een klein tikje later. Scheelt al een hele boel. Het haalt nét de scherpste rand van de ochtend af en maakt ons nachtdieren misschien iets minder wanhopig.

Het is nu 02:07 terwijl ik deze column afrond. Over viereneenhalf uur gaat de eerste wekker. Daarna de tweede, derde, vierde en vijfde tot en met de twaalfde. Allemaal bedoeld om mij levend uit bed te hijsen voor een les waarvan ik me straks toch niets meer herinner.

Maar hé. Ik heb nu wél deze column geschreven. Toch nog iets nuttigs gedaan op deze late avond.