Opinie: Met SOM moeten wij zorgen dat onderwijs (weer) leuk wordt

Studeren is bikkelen, maar leren is leuk. Wij hebben ons de afgelopen jaren te veel op studeren gericht. Na de Inholland-affaire kwam de commissie-Bruijn en werd er veel aandacht besteed aan de examencommissies, toetsen en eindniveau. Voor toen nodig, maar daar hebben wij nu genoeg aandacht aan besteed en dat zorgt voor kramp. Wij hebben genoeg gebikkeld. In de praktijk geeft het toetsproces veel werkdruk bij de docent en onnodige stress bij de studenten. Wij zouden de invoering van SOM moeten gebruiken om van deze ellende af te komen.

Stel je eens voor wat er gebeurt als wij het huidige beoordelingssysteem afschaffen. Studenten weten niet meer welke oefententamens ze moeten bestuderen, docenten weten niet of de leerdoelen zijn behaald, managers kunnen het rendement niet meer uitrekenen, er valt minder te borgen voor de examencommissies en aan auditteams kan de verantwoording van de studiebelasting niet meer worden uitgelegd.

Maar wat is nu de echte bijdrage van dit alles aan de persoonlijke ontwikkeling van de student? Het systeem* heeft ons goed te pakken. Docenten zijn druk om het in stand te houden en het heeft de student tot studiepunt-junkie gemaakt. Ik moet bekennen dat ik als docent onderdeel ben van dit systeem. Ik wist niet anders dat het zo moest, want ik heb ook dit afrekensysteem genoten.

Daarnaast ben ik opgeleid als vakidioot met beperkte kennis van psychologie en didactiek. Hoe kan ik studenten leren leren? Deze vraag houdt me al enige tijd bezig en gelukkig zit ik in een fijn onderwijsteam waar gezocht wordt naar het antwoord. Wij nemen de vrijheid om te experimenteren en kijken veel van elkaar af. Niet alles gaat volgens verwachting, wij zijn nog steeds heel druk, maar hebben wel succes (zie hbo-keuzegids Elsevier!) en plezier.

Talent stimuleren

Leren doe je in een veilige omgeving waar een goede sfeer is. Als docent heb ik daar grote invloed op. Ik vind dat wij onze studenten meer vrijheden en vertrouwen moeten geven. Wij zijn heel goed geworden in het vinden van fouten en daar aandacht aan te besteden. Omdat alles wat je aandacht geeft groeit, moeten wij meer aandacht geven aan de mens, de student, en wat goed gaat in zijn/haar leerproces. Elke keer gewezen worden op je fouten, is niet motiverend, evenals overdreven gecontroleerd worden. Wij moeten juist het talent in elke student (en docent) stimuleren.

Wat ik me heb aangeleerd, is meer te letten op wat goed gaat. Ik probeer mijn feedback te beginnen met de sterke punten en daarna pas te melden wat ik graag verbeterd zie. Ik vertel studenten dat fouten maken erbij hoort. Ik moedig ze aan om “vage” en moeilijke opdrachten op te pakken. Ik doe mijn best om ze te laten inzien wat goed is gegaan en waarom. Best moeilijk, want veel zijn risicomijdend, doordat ze opgevoed zijn met de illusie dat fouten maken ten koste gaat van het cijfer.

Docenten moeten zich meer gedragen als studenten en de thrill ervaren van iets nieuws leren. Wij verwachten dat ook van onze studenten. Er zijn veel goede voorbeelden binnen Saxion. Verdiep je eens in het eye-model, dat komt van de Onderwijs Innovatie Hub OSS, dat is gerelateerd aan de Top Talent programma’s. Maar koester vooral je eigen stijl. Ikzelf leer veel van het smart solutions semester. Dat is voor mij één groot onderwijslaboratorium om te ontdekken, hoe wordt geleerd. In mijn ogen moeten wij ze nog afleren om hele wollige stukken te schrijven, waar je gruwelijk druk mee bent om daar het bewijs in te vinden of ze voldoen aan de criteria.

Ik hoop dat na de invoering van SOM de funfactor in de curricula wordt geborgd en dat managers gaan sturen op de kpi: het aantal glimlachen per dag, want een blije student leert beter. Onderwijs is een spel van uitdagen. Natuurlijk moet je studenten weleens frustreren. Leren gaat samen met doorzetten en zelfdiscipline, en sommigen moeten daar nog veel in oefenen.

Deze bikkels zul je goed moeten ondersteunen met extra aandacht, maar ja…, die heb ik niet…, want ik moet nakijken.

* “…systemen, die hebben geen tenen, geen hart en geen haar”. Uit de kindermusical “Het Oink-beest” van Elly en Rikkert, 1972.