Commentaar: De waarde van persvrijheid

De onafhankelijke hoger onderwijsnieuwsmedia vieren deze week de persvrijheid. De week is een initiatief van ‘de Kring’, de branchevereniging van de verschillende nieuwsmedia in Nederland. Nu zijn wij, als het onafhankelijke medium SaxNow, niet zo heel erg van ‘de Week van…’ – vaak is het een wat geforceerde manier van aandacht vragen voor een onderwerp, variërend van gewichtige onderwerpen als oorlog, tot de week van het strijkijzer.

In de hoofdredactionele commentaren van deze website is de persvrijheid vaker langsgekomen. Bijvoorbeeld om de collega’s elders een hart onder de riem te steken als ze werden bedreigd in hun persvrijheid. Of om onze keuzes te verantwoorden toen we stevige kritiek kregen vanuit het bestuur, bijvoorbeeld over een publicatie over (de schijn van) belangenverstrengeling. We verdedigden ons als we werden beschuldigd van het schetsen van suggestieve beelden in een column.

Een informatief artikel van freelancer Enith Vlooswijk, gemaakt in opdracht van de Kring, maakt de balans op over de persvrijheid bij hoger onderwijsmedia. De conclusie: die staat nog steeds onder druk. Nog steeds, want gedoe rondom persvrijheid is niet iets van de laatste jaren. Imagoschade is een grote angst bij de besturen van de instellingen, en soms wordt er geworsteld met de rol van de onafhankelijke pers, die de instelling zelf faciliteert en betaalt.

Maar eigenlijk gaat het best goed met de onafhankelijkheid, blijkt uit het artikel van Vlooswijk. Recente incidenten in Eindhoven en Delft, hebben ertoe geleid dat redactiestatuten zijn aangescherpt. Dat is mooi, en ook SaxNow herzag het statuut al eerder met onze uitgever Saxion.

Pesten

Op papier is het dus allemaal voor elkaar: de spelregels zijn duidelijk. Maar dat is natuurlijk niet genoeg. Waar het altijd, en helemaal in tijden van krimp en bezuinigingen op aankomt, is geld. Er is budget nodig om een redactie draaiende te houden. En juist die geldkraan is een machtig instrument voor het bestuur, ook als het redactiestatuut solide is. Rob Siebelink van de UKrant (Universiteit Groningen) vertelt in het artikel van Vlooswijk hoe ze een jaar of zeven moesten bezuinigen. “Het was gewoon pesten”, zegt hij.

Misschien dat SaxNow met 1,8 fte zo klein is, dat er over ons heen gekeken werd voor dit artikel, maar Bron (Fontys Hogescholen) werd met 3 fte opgevoerd als het minst bedeelde nieuwsmedium in de onderwijswereld. Terecht zegt hoofdredacteur Jan Ligthart dat je met zo’n kleine redactie eigenlijk je werk niet goed kunt doen. “Soms komt de redactieraad met goede tips, waarvan ik denk, ja, dat had ik zelf ook al bedacht, maar dat gaat gewoon niet met onze bezetting.”

Op het gevaar af om hier al te navelstaarderig te worden, en dat nog wel in de door onszelf uitgeroepen Week van de Persvrijheid, als je als instelling zegt dat je onafhankelijke journalistiek belangrijk vindt – zoals de onlangs vertrokken bestuurders Anka Mulder en Timo Kos in hun afscheidsinterviews zeiden - dan moet je daar ook budget voor uittrekken. En zeker niet op willen bezuinigen.  

Fatsoenlijk budget

Natuurlijk is het soms ongemakkelijk, kritische vragen beantwoorden van journalisten. En wij begrijpen ook wel dat in het directeurenoverleg soms geopperd wordt: als we dan toch moeten bezuinigingen, laten we dan beginnen met dat onafhankelijke nieuwsmedium. Maar het college van bestuur zou pal voor diezelfde onafhankelijke journalistiek moeten staan, betoogden we hier al eerder.

Daar hoort een fatsoenlijk budget en mankracht bij, die losstaat van groeiende óf krimpende studentenaantallen. SaxNow vraagt al sinds haar oprichting, nu vijf jaar geleden, ieder jaar om een werkbaar budget, in lijn met de collega-redacties – gewoon, zodat we ons werk goed kunnen doen. Met nul op het rekest. Daarmee is SaxNow het karigst gefinancierde hoger onderwijsnieuwsmedium in Nederland, gevolgd door Bron. Dus we stellen die vraag hier ook maar eens in het openbaar, in het kader van de Week van de Persvrijheid.

Collega-hoofdredacteur Jan Ligthart heeft groot gelijk als hij zegt dat je dit werk met 3 fte niet goed kan doen. Laat staan met 1,8 - vullen wij aan. De vertrokken bestuurders benadrukten onlangs het belang van onafhankelijke journalistiek op Saxion. Maar zoals onze redactieraad al die jaren al aangeeft: je moet met elkaar in gesprek over wat dat waard is. Dat gesprek voeren we graag – met onze lezers, en vooral met het nieuwe college van bestuur. Want als je persvrijheid belangrijk vindt, dan moet je daarin investeren.